Genişleyici para politikası merkez bankasının ekonomiyi canlandırmak amacıyla kullandığı araçlardan bir tanesidir. Genel olarak bu para politikasında faiz oranlarını düşürür ve para arzını arttırarak piyasadaki toplam talebi de arttırmayı hedeflemektedir. Ayrıca merkez bankası GSYİH (Gayri Safi Yurt içi Hasıla) ile ölçülen büyümeyi arttırarak para biriminin değerini düşürür bu sayede döviz kurununda düşmesini sağlar.
ABD Merkez Bankası FED (Federal Rezerv Bank) genişleyici para politikasının nasıl çalıştığına dair iyi bir örnek sayılır. FED'in en çok kullandığı finansal araç açık piyasa işlemleridir. FED bu durumda piyasaya para bozar. (yani piyasaya para basar) Üye bankaların hazine bonolarını krediyle değiştirerek onlara borç vermeleri için daha fazla para verir, aşırı nakit kredi borcu veren bankalar faiz oranlarını bu şekilde düşürürler. Bu durumda ihtiyaç, taşıt, konut kredi faizleri daha ucuz hale gelir. Ayrıca kredi kartı faiz oranlarını da düşürürler. Bu da iç talepte tüketici harcamalarını arttırır. Bu durum piyasalar için olumludur.
Ticari krediler daha uygun olduğunda firmalar tüketici talebini karşılamak için genişleyebilirler. Gelirleri yükselen firmalar daha fazla üretim yapabilmek için daha fazla işçi alırlar. Bu durum genellikle talebi canlandırmak ve ekonomik büyümeyi daha sağlıklı (%2-3) oranında yükseltmek için yeterlidir.
Bir başka genişleme para politikası FOMC (Federal Açık Piyasa Komitesi) üyeleri beslenen fon miktarını düşürebilir. Bankaların gecelik mevduat için birbirlerinden ücret aldığı orandır. FED bankalardan her gece yerel Federal Rezerv şubelerin mevduatlarının belli bir miktarını tutmasını ister. İhtiyaçlarından daha fazlasına sahip olan bu bankalar, fazla olan bankalara fazlalığı borç verecek ve federal fon oranını tahsil edecektir. FED hedef oranını düşürdüğünde, bankaların rezervlerini korumaları ve borç vermeleri için daha fazla para vermesi ucuz hale geliyor. Sonuç olarak bankalar müşterileri için talep ettikleri faiz oranlarını düşürebilirler.
Bir başka genişlemeci para politikası aracı ise iskonto oranıdır. FED'in indiriminden borç alan bankaları borçlandırma faiz oranıdır. Bu kısım ekonomistler tarafından pek açıklanmaz. Ancak genişlemeci para politikasının yönlerinden biridir. Genel olarak bankalar da bu politikaya çok yanaşmazlar. FED federal fon oranını düşürdüğünde aynı şekilde iskonto oranını da düşürmektedir.
FED'in bir başka genişlemeci para politikası ise zorunlu karşılıktır. (Zorunlu karşılık: mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak merkez bankasında bulundurmak zorunda olduğu mevduatların oranıdır ve bu oran merkez bankası tarafından kararlaştırılır) Bu durum anında likidite artışına neden olur. Üye bankalar için birçok yeni politika ve prosedür gerektirmektedir. Beslenen fon oranını düşürmek çok daha etkili ve aynı zamanda kolaydır. FED finansal krizlerde birçok genişlemeci para politikası yaratmıştır ancak en önemli olanlar bunlardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder