Enflasyon, bir ekonomide seçilen mal ve hizmet sepetinin ortalama fiyat seviyesinin bir süre boyunca artma oranının nicel bir ölçüsüdür. Enflasyonu daha iyi anlayabilmek için fiyatların yükseliş oranıyla daha az mal ve hizmet satın alma gerçekleşir. Bu satın alma gücü kaybı, halkın genel yaşam kalitesini etkiler ve bu da sonuçta ekonomik büyümede bir yavaşlamaya yol açar.
Enflasyonla mücadele etmek için, ülkelerin merkez bankaları uygun para politikalarını uygulamakla hükümlüdür. Enflasyonu o ülkenin koşullarıyla doğru orantılı olarak tutmak ve ekonominin sorunsuz bir şekilde işlemesini sağlamak için gerekli önlemleri almaktadır. Enflasyon, dikkate alınan mal ve hizmet türlerine bağlı olarak çeşitli şekillerde ölçülür ve enflasyon oranı %0'ın altına düştüğünde mal ve hizmet fiyatlarında genel bir düşüş olduğunu gösteren ekonomik aktivite meydana gelir.
Çok yüksek enflasyon oluştuğunda hiperenflasyon meydana gelirken, enflasyon ile durgunluk (resesyon) aynı anda gerçekleşirse bu seferde stagflasyon oluşmaktadır. Konut, altın, gümüş ve hisse gibi varlıklar gibi yükselen fiyatlara da varlık enflasyonu denir.
Enflasyonun şiddetini anlamak için bir takım endekslere bakılır. Bunlar; Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Toptan Eşya Fiyat Endeksi (TEFE)'dir.
Enflasyonun Nedenleri
Aslında yükselen fiyatlar enflasyonun temelini oluşturmaktadır. Ancak bu durumda başka faktörlere de bağlanabilir. Sebepler bağlamında enflasyon 3 gruba ayrılır: talep çekme enflasyonu, maliyet enflasyonu, dahili enflasyon.
1.Talep Çekme Etkisi Enflasyonu
Bu enflasyon tipi bir ekonomideki toplam hizmet ve mal talebi, ekonominin üretim kapasitesinden daha hızlı arttığında meydana gelmektedir. Daha yüksek talep ve daha düşük arz ile talep arz boşluğu yaratılır, bu da daha yüksek fiyatları meydana getirir. Örneğin; Kumaş üreten ülkeler kumaş üretimini azaltmaya karar verdiğinde, arz azalıyor. Böyle bir durum oluştuğunda mal daha yüksek taleplere yol açtığı için ekonomide fiyat artışlarına neden olur ve bu durumda enflasyona katkı sağlar.
Bu duruma başka bir örnek ise ekonomide para arzındaki artış da enflasyonu yaratır. Bireyler için daha fazla para mevcut olduğunda, olumlu tüketici hissiyatı daha yüksek harcamalara yol acar. Para arzı para otoriteleri tarafından bireylere baskı yapıp daha fazla para vererek veya para biriminin değerini düşürerek arttırabilir. Tüm talep artışlarında, para satın alma gücünü kaybeder. Ayrıca karşılıksız para basılan ekonomilerde de enflasyon hızla artabilir.
2. Maliyet Etkisi Enflasyonu
Maliyet etkisi enflasyonu, üretim süreci girdilerinin fiyatlarındaki artışın bir sonucu olmaktadır. Örnek olarak, bir hizmet sunmak ya da mal üretmek için işçilik maliyetindeki artış veya hammadde maliyetindeki artış sayılabilir. Bu gelişmeler nihai hizmet ve ürün için daha yüksek maliyete yol açtığı için enflasyona katkı sağlar.
3. Dahili Enflasyon
Dahili enflasyonun diğer adı yerleşik enflasyondur. Bu enflasyon tipi uyumlu beklentilere bağlanan üçüncü enflasyon çeşididir. Mal ve hizmetlerin fiyatı yükseldikçe, emek ve yaşam maliyetlerini korumak için daha fazla maliyet oluşur artan ücretler mal ve hizmetlerin maliyetinin artmasına neden olur.
Özet:
- Enflasyon, mal ve hizmetler için genel fiyat seviyesinin yükselme oranıdır. Oran yükseldikçe para biriminin satın alma gücü düşer.
- En sık kullanılan enflasyon endeksleri, Toptan Eşya Fiyat Endeksi (TEFE), Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)'dir.
- Nakit sahibi kişiler, nakit varlıklarının değerini düşürdüğünden enflasyondan hoşlanmazlar.
- Enflasyon 3 tipten oluşur: Talep-Çekme Enflasyonu, Maliyet-İtme Enflasyonu ve Yerleşik Enflasyondur.
- Enflasyon, bireysel bakış açısına göre ve değişim oranına bağlı olarak olumlu veya olumsuz olarak görülebilir.
- Ev, araba vb. duran varlıkları alan kişiler ya da mallarını stok yapmış kişiler varlıklarının değeri arttığından dolayı enflasyonu görmek isteyebilirler.
- İdeal olarak, harcamaları tasarruf etmek yerine belli bir ölçüde teşvik etmek ve böylece ekonomik büyümeyi beslemek için optimum bir enflasyon seviyesi gereklidir.
- Enflasyondan korunmak için altın, gümüş gibi sınırlı yatırım araçları olan varlık enflasyonuna başvurulabilir.
investopedia.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder