Stagflasyon Nedir?

Stagflasyon yüksek işsizlik, durgun ekonomik büyüme ve yüksek enflasyonun bir kombinasyonudur. Ekonomide stagflasyon olayı doğal olmayan bir durumdur, çünkü enflasyonun zayıf bir ekonomide gerçekleşmesi beklenmemektedir. Normal piyasa şartlarında yavaş büyüme enflasyonu önler ancak sonuçta tüketici talebi fiyatların yükselmesini engelleyecek kadar düşmektedir. Stagflasyon ancak iktidar politikalarının normal piyasa şartlarını bozması durumunda ortaya çıkabilmektedir. Stagflasyona alternatif olarak Gayri Safi Yurt İçi Hasıladaki (GSYİH) düşüşle birlikte bir enflasyon dönemi olarak da görülebilir.

Stagflasyonun Tarihi

Stagflasyon terimi ilk olarak 1960'lı yıllarda Avam Kamarası'nda konuşurken politikacı Lain Macleod tarafından İngiltere'de (Birleşik Krallık) ekonomik stres döneminde kullanıldı. O tarihlerde bir yandan resesyon (durgunluk) ve diğer yandan da enflasyondan söz eden Macleod buna "durgunluk durumu" diyordu. Ancak daha sonra yeniden ABD'nin petrol krizini takip eden 1970'lerde durgunluk dönemini tanımlamak için kullanıldı ve ABD'nin 5'te 3'ü GSYİH negatif büyüme gösteren bir resesyon yaşadı. Enflasyon 1973'te iki katına çıktı ve 1974'te ise çift haneli rakamlara ulaştı. Mayıs 1975'e kadar işsizlik %9 arttı.

1970'lerde Stagflasyon

Ekonomi tarihini incelediğimiz zaman en fazla stagflasyon 1973 -1975 resesyonlarında ortaya çıktığını görüyoruz. Resesyondan iki ay sonra, Mayıs 1975'te işsizlik %9'a yükseldi. Enflasyon 1973 yılında üçe katlanarak %3,4'ten %8,7'ye yükseldi. Şubat 1974'ten Nisan 1975'e kadar %10 ile %12 arasında kaldı.

Böyle bir durum nasıl ortaya çıktı? Ekonomistlere göre 1973 petrol ambargosu bu duruma en büyük nedendir. O yıllarda OPEC ABD'ye petrol ihracatını kesti, böylece fiyatlar normalden 4 katına çıkarak petrol enflasyonunu tetikledi. Ancak bu durum tek başına stagflasyon oluşturmadı ancak asıl stagflasyonun sebebi ABD hükümetinin yarattığı para ve maliye politikasının bir kombinasyonu olarak gösterilmektedir.

Stagflasyonun Nedenleri

Ülkelerin merkez bankaları ve hükümetler para sınırlamasını ve aynı anda para arzını genişletmek için stagflasyon oluşturabilir. Burada en yaygın yapılan durum hükümetlerin para basmasıdır. Ayrıca merkez bankaların para politikaları kredi miktarını arttırdığında da ortaya çıkabilmektedir. Yani hükümetlerin ve merkez bankalarının bu politikaları para arzını arttırarak enflasyonu arttırıyor. Aynı zamanda, hükümetlerin diğer ekonomik politikaları büyümeyi yavaşlatır. Hükümetler vergileri çok fazla arttırırsa da stagflasyon oluşabilir. Merkez bankaları faiz oranlarını yükselttikleri zamanda stagflasyon ortaya çıkabilmektedir. Bu her iki durumda şirketlerin üretim yapabilme kapasitelerini düşürmektedir. Birbirleriyle çatışan daraltıcı ve genişleyici para politikaları ortaya çıktığında enflasyonu oluştururken büyümeyi yavaşlatabilir. İşte böyle durumda ekonomiler stagflasyona sebep olur. Staglasyonun bir sonraki aşaması ise hiperenflasyon (süperenflasyon)'dur.

Özet:

1. Tarihte en büyük stagflasyon 1973-1975 yıllarında olmuştur.
2. Stagflasyon ilk olarak 1970'lerde ortaya çıkmıştır. Bu durumdan dolayı pek çok gelişmiş ülke ekonomisinin petrol şoku nedeniyle hızlı enflasyon ve yüksek işsizlik yaşadığı görülmüştür.
3. Stagflasyon, enflasyonda ve ekonomik üretimin durgunluğunda eş zamanlı bir artış yaşayan bir ekonomiyi ifade eder
4. 1970'lerden günümüze, negatif ve yavaş ekonomik büyüme dönemlerinde artan fiyat seviyeleri, istisnai bir durumdan ziyade bir norm haline gelmiştir.